Checklist voor goede en aantrekkelijke informatie

(en maak meteen een appeltaart volgens een middeleeuwse schrijfinstructie)

Uit je schooltijd weet je vast nog dat er uit de middeleeuwen een aantal boeken zijn overgebleven. Reinaert de Vos is de bekendste. Mooi is hoe hij de metgezel die koning Nobel met hem meestuurt, brutaalweg opeet. Arme Cuwaert de haas!

Reinaert gebruikte geen kookboek hierbij. Maar die waren er wel in de middeleeuwen. Er zijn er een paar overgebleven.

Het oudste Nederlandse gedrukte kookboek waarvan nog een exemplaar overgeleverd is, verscheen rond 1514 in Antwerpen. Een notabel boecxken van cokeryen heet het.

Vanuit ons schrijfvak is het grappig te lezen dat er geen logische indeling in de recepten zat. Groepjes recepten werden lukraak achter elkaar geplaatst. Zodat recepten voor sauzen op wel drie verschillende plaatsen in dit kookboek voorkomen.

Hieronder vind je een recept om taart van kwee-appels te maken. Het komt uit een ander middeleeuws kookboek.

Om te maicken een pasteij van que-appele [kwee-appelen] Men sal die que-appelen scellen ende snijen die clochuijsen uuijt, mer men moet die que-appelen heel laten, ende nemen merck [merg] ende suker ende caneel ende corenten [krenten], ende menghen dit al te samen ende stekent [steek het] in die que-appelen daer die clochuijsen uuijt gesneden zijn ende setten dan die appelen aldus gevult mittet merck [met het merg] int deech ende doen daer in pasteye [in de pastei] wat botters [boter] ende stroeijen daer op caneel en suker en corenten ende stellense [zet ze] dan te backen in eenen oven.

Als je de tekst alleen oppervlakkig bekijkt, valt natuurlijk op dat het één doorlopend geheel is. Wij sommen dit soort instructies tegenwoordig op met nummers en witregels.

Als je aandachtig leest, zie je dat je de kwee-appels moet schillen en het klokhuis eruit moet snijden. Pas daarna lees je dat je de appels wel heel moet laten. Beetje laat, zeggen we nu. Waarschuwing moet vóór de instructie!

Het is grappig te zien hoe onze opvattingen over wat een goede instructie is, veranderd zijn.

Maken we tegenwoordig dan alleen maar duidelijke en overzichtelijke teksten?

Als Eluxis zien we heel veel teksten – van onszelf en van anderen. We hebben gemerkt dat sommige fouten steeds weer gemaakt worden. Onlogische en onoverzichtelijke blokken tekst – ze komen nog steeds voor!

De 7 meest gemaakte schrijffouten hebben we in een duidelijke checklist gezet – met daarbij de checks om ze te voorkomen.

Wil je deze 7 schrijffouten voorkomen? En geen middeleeuwse kookboeken maken? Download dan onze gratis checklist hier:

Gratis documentatie checklist

Daarna wordt het tijd voor een appeltaart!

Groeten!

Peter van Bart

PS 1

Informatie over Een notabel boecxken van cokeryen vind je o.a. op de website van de Koninklijke Bibliotheek https://www.kb.nl/themas/geschiedenis-en-cultuur/kunst-en-cultuur/vijf-eeuwen-kookboeken/kookboeken-in-de-zestiende-eeuw en op de website Kookhistorie van Marleen Willebrands http://www.kookhistorie.nl/.

PS 2

Het recept voor de que-appele komt uit De keuken van de late Middeleeuwen – Een kookboek uit de Lage Landen -bezorgd door Ria Jansen-Sieben en Johanna Maria van Winter. Je kunt dit vinden op de website DBNL – Digitale bibliotheek voor de Nederlandse letteren. https://www.dbnl.org/tekst/jans016keuk01_01/jans016keuk01_01.pdf