Kan een systeem slim zijn?

We zijn het gewend geraakt om technologie slim te noemen. Zo praten we vaak over smart industry en smart technologies. In mijn kennisupdate van drie weken terug schreef ik zelf over AlphaZero, het systeem dat is gemaakt door DeepMind (van Google). Het leerde zichzelf schaken. Slim systeem. Kunstmatige intelligentie in optima forma.

Op die kennisupdate heb ik verschillende leuke reacties gehad. Daaronder de vraag wat dan wel de definitie van slim is. Met een knipoogje en nog wat emoticons daarbij natuurlijk.

Kan dat wel, een systeem of technologie slim noemen?

Wat is slim?

De wiskundige Gauss was op jonge leeftijd al heel slim. Zijn onderwijzer bedacht een opdracht om zijn leerlingen eens flink aan het werk te zetten. De opdracht: tel de getallen 1 t/m 100 allemaal bij elkaar op. Als je dat doet, ben je wel even bezig.

Tot verbazing van de onderwijzer was de jonge Gauss binnen de kortste keren klaar en had hij het goede antwoord: 5050! Hoe kon hij dat zo snel berekenen? Gauss had gezien dat je de getallen van 1 t/m 100 in 50 tweetallen van 101 in totaal kunt verdelen. 1+100=101, 2+99= 101, enz. Dan heb je 50*101 en dat is 5050.

Die oplossing is snel, anders dan de gebruikelijke oplossingsroute, elegant, zelf ontdekt. Dát is slim. Met Gauss kwam het dan ook wel goed, hij werd een befaamd wiskundige. De normaalverdeling in de statistiek heet nog steeds de Gauss-verdeling.

Hoe kunnen dieren slim zijn?

Dieren kunnen op dezelfde manier slim zijn. Als je vetbollen in de tuin ophangt voor de mezen, stoort het sommige mensen dat de kraaien die plunderen. Daarom worden vetbollen dan aan een touwtje opgehangen. De mezen kunnen op de bol gaan zitten, kraaien niet. Die fladderen er tevergeefs omheen. Totdat een kraai zo slim is om de vetbol aan het touwtje op te takelen. Ook slim, buiten de gebaande wegen, creatief, zelf ontdekt!

Kan een systeem dan ook slim zijn?

AlphaZero heeft zichzelf steengoed leren schaken, gewoon door heel veel partijen tegen zichzelf te spelen. Alle inzichten heeft het zelf ontdekt. Het komt met verrassende, innovatieve zetten die de menselijke grootmeesters waarderen en navolgen. Ook AlphaZero is daarom slim.

Toch knaagt er iets. Dat heb je altijd als je begrippen die je normaal voor mensen gebruikt, gebruikt voor dieren en dingen.

Gauss was slim. Hij was zich ook bewust van wat hij deed en hij kon uitleggen wat hij had ontdekt.

De kraai is ook slim. Hij is zich daarvan bewust op zijn kraaienmanier. Maar hij kan niet aan ons uitleggen wat hij doet.

AlphaZero is ook slim. Maar het is zich daarvan niet bewust en het kan ons ook (nog) niet uitleggen wat het doet. AlphaZero is slim op een heel beperkt gebied, maar wel slim.

Als opleider zeg ik dan dat de competentie slimheid aangevuld kan worden met de competentie zelfreflectie en met de competentie om iets te kunnen uitleggen, te kunnen trainen. Gauss heeft die beide aanvullende competenties, de kraai één daarvan en AlphaZero geen ervan. Het gaat ons voorlopig ook niet lukken om die laatste twee competenties aan te leren aan kunstmatige intelligentie.

Hoe zorg je ervoor dat specialisten zich slim gedragen?

Gelukkig houden wij ons bezig met het opleiden van mensen.

Daar zien we vaak dezelfde situatie. Er zijn specialisten, slimme medewerkers. Maar die hebben soms de trekken van AlphaZero. Zelfreflectie en het vermogen om te trainen, iets te kunnen uitleggen, zijn niet of heel beperkt aanwezig.

Maar die extra competenties kun je aanleren. Wij helpen bedrijven daarbij. We helpen die specialisten bij de ontwikkeling van zelfreflectie en zelfontwikkeling. Daarnaast leren we hen hoe je iets uitlegt, traint, coacht.

Mét die competenties worden je specialisten de beste trainers en coaches voor je bedrijf die je maar kunt wensen.

Wil je ook van je specialisten goede trainers en coaches maken, dan maak ik een graag een afspraak met je.

Dan bespreken we precies hoe we dat doen en krijg je meteen een quick-scan van je opleidingen. Dat noem ik ook slim!

Groeten!
Peter van Bart