Op welke leeftijd ben je het slimst?
Als je jong bent, is het antwoord op deze vraag makkelijk. Nu! Maar als je ouder wordt, krijg je soms zo’n onbehaaglijk gevoel. Ben ik nog wel bij? Is de jeugd niet veel slimmer?
Dit is nu uitgezocht. En, spoiler, gelukkig valt het mee. Ook op oudere leeftijd is er met je slimheid weinig mis.
Hoe hebben ze dat uitgezocht?
Voor onderzoek naar het denkvermogen van mensen is het schaken een perfect onderzoeksterrein. Goed leren schaken stelt hoge eisen aan ons denkvermogen. We kunnen het leren, maar eigenlijk ligt het ook weer net boven wat we kunnen. Goed schaken is een uitdagende denktaak. Computers doen het inmiddels beter en in ieder geval een stuk sneller.
Waarin verschilt een expert met een beginneling?
In 1946 onderzocht de psycholoog A.D. de Groot al het denkvermogen van de schaker. In zijn internationaal geroemde promotieonderzoek vergeleek hij denken van de schaakamateur met dat van de schaakgrootmeester.
Zijn conclusie was dat de schaakgrootmeester patronen, verbanden, ziet die de amateur niet ziet. Die patroonherkenning kun je opbouwen door systematisch en langdurig te oefenen. Die herkenning van patronen is het kenmerk van de meester.
Dit kenmerk geldt voor alle experts, ook in de bedrijfspraktijk. Experts “zien” in één oogopslag wat een niet-specialist niet ziet. Dat is geen aangeboren gave, maar dit bouw je op door systematisch en langdurig te oefenen in de praktijk.
Hoe hebben ze onderzocht op welke leeftijd je het slimst bent?
Nu is aan de hand van het schaken onderzocht op welke leeftijd je op je slimst bent. Hoe hebben ze dat gedaan?
Aan de hand van een enorme hoeveelheid partijen is met de computer onderzocht wanneer schaakgrootmeesters de optimale zet doen. Zo kun je ook bepalen op welke leeftijd schakers op hun best zijn, de beste zetten doen.
Voor mij was de verrassende conclusie dat dit is tussen de 35 en 45 jaar is. Dat is veel ouder dan ik dacht. En, er was nog een geruststellende conclusie – het schaakvermogen neemt met de leeftijd af, maar helemaal niet zo snel. Op je 60e heb je maar zo’n 4% ingeleverd.
Hoe kan het dat je steeds vaker jeugdige schakers ziet die al vroeg excelleren?
Een conclusie uit het onderzoek is ook dat schakers in de afgelopen 150 jaar steeds beter zijn gaan schaken, ook op steeds jongere leeftijd.
De verklaring daarvoor is de opkomst van de computer en het internet. Vroeger (vroegàh volgens Van Kooten en de Bie) wachtten schakers gespannen op de schaaktijdschriften en hielden ze in notitieboekjes en kaartenbakjes hun inzichten bij. Om te bepalen wat de juiste zetten waren, moest je eindeloos analyseren, vaak avonden- en nachtenlang.
Tegenwoordig is alle schaakinformatie direct beschikbaar. De computer helpt je daarna met pijlsnel analyseren van partijen en is ook nog een fantastische en onvermoeibare trainer. Dàt zorgt ervoor dat iedereen – jong en oud – steeds beter schaakt.
Wat is nu de conclusie van dit onderzoek voor het opleiden in je organisatie?
In de eerste plaats kunnen ook oudere medewerkers prima mee in je bedrijf. Blijf dus ook in hen investeren met goed opleiden.
In de tweede plaats zie je hoe goed nieuwe technieken kunnen helpen om de kennis en kunde van mensen versneld op een hoog niveau te brengen.
Opleiden is op dit moment hot in bedrijven, zeker in de technische sector. We helpen je graag daarmee. Ook met het opleiden van wat oudere medewerkers. Ook met het gebruik van nieuwe technieken hierbij – de digitale transformatie van het opleiden.
Ben je geïnteresseerd in goed en innovatief opleiden, dan maak ik graag een afspraak met je. Dan kunnen we ook bespreken wat voor jouw organisatie de eerste zet hiervoor moet zijn.
Kunnen we meteen een partij schaken!
Groeten!
Peter van Bart
PS1:
Een uitgebreid artikel over het uitgevoerde schaakonderzoek vind je in de NRC van 19 oktober 2020. Ik heb daarvan met plezier gebruik gemaakt. Dank, Hendrik Spiering voor dit leuke artikel.
