Waarom investeren in een schilderij of kennismanagement?

Op een warme dag deze zomer besloot ik om naar het museum te gaan, op zoek naar verkoeling van de airco en mooie kunst. In het museum was een diversiteit aan stukken te zien. Zoals de geijkte stillevens, portretten die haast foto’s lijken, animaties op de maat van de muziek en een tapijt van lavendel. Ik raakte aan de praat met één van de beveiligers over de kunstwerken. Hij liet me een schilderij zien van een stuk Normandisch kust. Hij vertelde dat dit het duurste kunstwerk was uit de collectie. Het schilderij is 20 miljoen euro waard, maar hij begreep niet waarom. Hij dacht dat ik het beter zou kunnen. Daar heb ik zeer mijn twijfels over, maar zijn opmerking triggerde mij om na te denken over wat waarde is. Wat is de waarde van mijn werk als ontwerper kennismanagement? Kennismanagement is zelfs nog minder tastbaar dan een schilderij dat fysiek aan de muur hangt. Kennismanagement is het inzetten van kennis om organisatiedoelen te bereiken. Het is een middel om doelen te bereiken. Hoe meet je daar de waarde van?

Mijn eerste ingeving was dat er een verband lijkt te zijn tussen de waarde van een schilderij en of de kunstenaar nog leeft. Van Gogh, bijvoorbeeld, was een revolutionair in zijn tijd maar werd niet gewaardeerd door de gevestigde orde in de kunstwereld. Generaties na zijn dood werden zijn innovaties in de kunst wel gewaardeerd en wilden mensen daar wel in investeren. Zoals een schilder een schilderij voortbrengt, brengt een kenniswerker kennis voort. De schilder gebruikt echter doek en verf, tastbare dingen, terwijl de kenniswerker ervaringen, vaardigheden en attitude combineert met informatie om nieuwe kennis te genereren (Weggeman, 2004). De kennis zit intern. Als de kenniswerker weg gaat uit het bedrijf, is de kennis ook weg. Juist dan krijgt kennismanagement waarde. Maar dan is het te laat om ermee te beginnen.

Het overlijden van de kunstenaar is gelukkig niet de reden waarom dit kunstwerk een hoog prijskaartje heeft. Claude Monet, de kunstenaar, heeft al tijdens zijn leven ervaren dat zijn schilderijen goed verkochten. Monet wordt beschouwd als grondlegger en trouwste vertegenwoordiger van het impressionisme. Niet voor niets is de stroming vernoemd naar zijn bekendste schilderij ‘Impression, soleil levant’. Schilderijen behorend tot het impressionisme geven niet de werkelijkheid exact weer, maar omschrijven het effect wat een landschap heeft op de schilder. De beveiliger van het museum beweerde dat iedereen het schilderij kon maken. Is dat waar? Is het resultaat louter op toeval berust of is het professioneel doordacht? Volgens William Plomer is dit een definitie van creativiteit:

Voordat je onderwerpen kan verbinden, moet je echter wel onderwerpen kunnen onderscheiden. Monet kon emotie en observatie als geen ander onderscheiden en aan elkaar verbinden. Zijn kennis hiervan komt tot uiting in zijn schilderijen en dat bepaald de waarde van het schilderij.

Bij Eluxis komen we vaak bij bedrijven waar een hele verzameling aan kennis is, maar niemand heeft een overzicht van de kennis. Dan is het erg moeilijk om informatie te combineren tot nieuwe kennis. Wij helpen bij het structureren van kennis. Hierdoor kan het bedrijf de kennis effectief inzetten.

Als andere belangrijke graadmeter van het kunstwerk lijkt mij toch wel de emotioneel waarde. Kan het kunstwerk je raken? Wat voor een gevoel of herinnering roept het bij je op? Je hoeft het kunstwerk dus niet per se “mooi” te vinden. Dit doet het kunstwerk Falaises près de Pourville van Claude Monet bij mij goed. Het brengt me terug bij een zomervakantie als kind in Normandië. Daar ik genoot van de zonnige en imponerende steile rotskust, maar tegelijkertijd had ik ook wel een onheilspellend gevoel. De reden hiervoor was dat mij toen werd verteld dat er in de Tweede wereldoorlog flink gevochten was. Deze twee kanten heeft het schilderij ook in het kleurenpalet. Claude Monet kan dat niet bedoeld hebben met het schilderij want de Tweede wereldoorlog want toen leefde hij al niet meer. Desondanks brengt hij het gevoel wat hij had bij het landschap goed over via het schilderij.
Deze emotionele waarde is ook niet van onderschatte waarde bij kennismanagement. De onzekerheid dat één persoon alle kennis heeft en dat daar het bedrijf op drijft kan voor veel stress zorgen. Uiteindelijk wil je dat de mensen in de lange termijn hun werkzaamheden goed, veilig en naar tevredenheid uitvoeren. Dat geldt voor je medewerkers, voor de partners waarmee je samenwerkt en voor je klanten. Emotioneel welbevinden is van positieve invloed op een goede bedrijfsvoering (Guest, 2017; Harter, Schmidt, & Keyes, 2003). Een goed kennismanagement draagt hier aan bij.

Wat zorgt ervoor dat je wilt investeren in iets? In het geval van een schilderij lijkt het meer waard te worden nadat een schilder geen nieuwe schilderijen meer kan maken. Door het verlies en schaarsheid van de werken, maar ook ook door (later) besef van de uniciteit en kwaliteit van het werk. Ook kan in het bedrijfsleven de waarde van kennismanagement in gezien worden, juist bij de afwezigheid ervan. Als de kennis van medewerkers die uit dienst gaan, niet is vastgelegd, moeten anderen deze kennis opnieuw opbouwen. Dat kost al snel een half manjaar tot een manjaar per medewerker, euro 25.000,- tot euro 50.000,- Soms is de kennis zelfs voorgoed verloren, met grote risico’s voor de bedrijfsvoering als gevolg. Dit kan bijvoorbeeld voor stress zorgen bij managers als ze weten dat er veel of cruciale medewerkers met pensioen gaan binnenkort.

Klopt het dat iedereen het schilderij had kunnen maken wat 20 miljoen waard is? Nee, de persoon van Monet, zijn visie en observatievermogen, de emotie die hij in zijn werk legde, waren allemaal uniek. Net als dat de kennis in elk bedrijf uniek is. Monet kon zijn kennis omzetten in een product: het schilderij.

Kan jij jouw kennis altijd efficiënt omzetten in jullie product of service? Eluxis helpt om aantoonbaar beter te presteren door een innovatieve inzet van kennis en kunde. Net zoals een kunstenaar ook kennis zichtbaar kan maken in zijn werk, zo kan Eluxis kennis zichtbaar maken in bedrijven. Stap jij op tijd in om de waarde te behouden of zelfs te verhogen?

• Guest, D. E. (2017). Human resource management and employee well‐being: Towards a new analytic framework. Human Resource Management Journal, 27(1), 22-38.
• Harter, J. K., Schmidt, F. L., & Keyes, C. L. (2003). Well-being in the workplace and its relationship to business outcomes: A review of the Gallup studies. Flourishing: Positive psychology and the life well-lived, 2, 205-224.
• Weggeman, M. (2004), Kennismanagement: de praktijk (6e). Schiedam: Nederland: Scriptum.
• https://en.wikipedia.org/wiki/Claude_Monet
• http://www.kunstenaarsindeklas.nl/hoeveel-is-een-kunstwerk-waard/